Jacques-Henri Bernardin de Saint-Pierre (1737-1814)



Jacques-Henri Bernardin de Saint Pierre, 1737 Le Havre/Fransa doğumlu, artık çok fazla rağbet görmese de eserleri bugüne dek değerini kaybetmemiş olan  önemli bir natüralist yazar.

Zamanın terbiye kurallarına göre ilk eğitimini ailesinin yanında almış, daha sonra Rouen’de Cizvitlerin yanında esaslı bir eğitim görmüş, burada almış olduğu edebi bilgisini ve kabiliyetini Caen Üniversitesi’nde geliştirmiş. Sonra da daha çok para kazanabilmek için Paris’te École des Ponts okulunda bir çeşit mühendislik(köprüler ve geçitler) eğitimi almış.

İlk gezisini kaptan olan amcasının yanında Amerika’ya yapmış, 12 yaşında iken de Martinik adasına gitmiş. Mühendis olarak Malta adasında görev almış. Ailesi ile arası açılınca Fransız ordusuna katılıp Prusya ve İngiltere'ye karşı yedi yıllık savaşta yer almış. Paris’e çok fakir olarak dönmüşse de Kral Lui ve Fransız Devrimi’nden sonra Napolyon tarafından korunmuş, iyi bir hayata kavuşmuş.

Çocukluğundan itibaren etrafıyla geçimsiz biri olduğundan, gezdiği ülkelerde doğayı daha yakından görmek olanağı bulmuş, kendine göre ahlaken bozulmuş Avrupa’dan uzaklaşmak için çalışırken Fransız Hükümeti tarafından Fransa Adası(Mauritius)’na gönderilmiş. Bu adada yazar olarak kişiliğini bulmuş. Doğayı canlandırmadaki üstün kabiliyetini bu adada yaşamaya borçluymuş.

1771'de Jean-Jacques Rousseau'nun öğrencisi ve dostu olmuş, birlikte Paris'teki ve çevresindeki bitkileri incelemişler.

1792’de kendisinden çok küçük olan ve erken yaşta kaybettiği Felicite Didot ile evlenmiş, Pol ve Virjini adında iki çocukları olmuş.

63 yaşındayken de çok mutlu bir ömür sürdüğü 20 yaşındaki Desire Pelleport ile evlenmiş. Oise’de bir köyde geçirdiği ömrünün son yılları 1814’de son bulmuş. Hocasının ölümü üzerine Desire Pelleport ile evlenen öğrencisi A. Martini, ustasının eserlerini 18 cilt halinde yeniden bastırmış.

Bernardin de Saint Pierre, haşarı bir çocuk olmakla birlikte, doğaya çok düşkün biriymiş. Bu yüzden de en çok doğa üzerine okumuş ve yazmış. Robinson hikâyelerini çok severmiş. Bu hikâyelerin de etkisinde kalarak hayatı boyunca kendi başına yaşayabileceği ve düzenini yine kendi istediği gibi kurabileceği ıssız bir adanın hayaliyle okumuş, düşünmüş, yazmış ve zamanına göre çok da ülke gezmiş. En fazla değer verdiği yazar olan Jean- Jacques Rousseau’nun etkisinde kalarak çok zaman içine kapanmış, bazen de tam bir sefalet içerisinde serseri hayatı yaşamış.

Doğayı en renkli, en canlı, en ince taraflarıyla duyarak o kadar güzel dile getiren Saint Pierre, bütün okuyucularına doğa sevgisini rahatlıkla aşılayabilmiş biriymiş.

İlk eseri Voyage à l’Île de France, à l’île Bourbon et au cap de Bonne-Espérance, Fransa Adası’ndaki zencilere ve sömürge halkına yapılan eziyetleri dile getirmekteymiş. 1784’de 3 cilt halinde basılan Études de la natüre adlı eseri yazara büyük ün sağlamış. Doğanın inceliklerini, güzelliklerini ve doğanın kanunları arasındaki uyumu anlattığı bu eserinde Tanrının varlığını ve büyüklüğünü kanıtlamaya çalışmış. 1787’de yazmış olduğu Pol ve Virjini adlı eseri doğa aşığı bu yazarı ölümsüzleştiren eser olmuş. 

Eserleri; 
  1. Voyage à l’Île de France, à l’île Bourbon et au cap de Bonne-Espéra (Fransa Adası’na Seyahat- Bourbon Adası ve Ümit Burnu) (1773)
  2. L’Arcadie (Arcadia) (1781)
  3. Études de la natüre (Doğa Çalışmaları) (1784)
  4. Pol ve Virjini (Paul et Virginie) (1788)
  5. Hintli Kulübesi (La Chaumière indienne) (1790)
  6. Le Café de Surate (Surate Kafe) (1790)
  7. Les Vœux d’un solitaire (1790)
  8. De la nature de la morale (Ahlakın Doğasından) (1798)
  9. Voyage en Silésie (Silezya'a Seyahat) (1807)
  10. La Mort de Socrate (Sokratların Ölümü) (1808)
  11. Harmonies de la natüre (Doğanın Uyumları) (1815)

Yazarın ölümü üzerine öğrencisi, ustasının eserlerini 18 cilt olarak bastırmış olsa da ben dilimize çevrilmiş üç kitabını bulabildim. Bunlardan bir tanesi 1904 (1322) yılında Zeyneb Sünbül çevirisiyle Nişan Berberyan Matbaası'nda basılmış 94 sayfalık Bir Küçük Seyahatnâme, ancak bu kitap Osmanlıcadan günümüze uyarlanmamış. Diğer iki tanesi de Pol ve Virjini / Paul ve Virginie ve Hintli Kulübesi / Parya… 


Kütüphanemde Pol ve Virjini (Hüseyin Hilmi Kitabevi-1972), Paul İle Virginie (Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları-1997), Paul ve Virginie (İnkılâp Kitabevi-2017),  Hintli Kulübesi (Hilmi Kitabevi-1946) ve Parya (TÜRDAV Basım-1980) yer almakta.

         Aynı kitaptan birden fazla olmasına dair notlarım her kitabın kendi okuması içerisinde yer almaktadır.


-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Kaynak:

1.   Pol ve Virjini (Çev: AliKâmi Akyüz-Hüseyin Hilmi Kitabevi-1972) 


Yorumlar

Yorum Gönder